Bu il Azərbaycan dünyada mətbuat azadlığına görə üç pillə geriləyərək 180 ölkə arasında 167-ci yerdə qərarlaşıb. Mayın 2-də "Sərhədsiz Reportyorlar" Təşkilatı (RSF) Dünya Mətbuat Azadlığı İndeksini açıqlayıb.
Hər il bu qurum 3 may – Dünya Mətbuat Azadlığı Günündə bu indeksini təqdim edir.
RSF bildirir ki, jurnalistlərə qarşı fiziki hücumlar mətbuat azadlığının ən çox görünən pozuntuları olsa da, iqtisadi təzyiq də böyük, məkrli problem olaraq qalır. Mətbuat azadlığı indeksində iqtisadi indikator hazırda görünməmiş səviyyədə aşağı həddədir. İndeksin tarixində ilk dəfə olaraq mətbuat azadlığının qlobal səviyyədə çətin durumda olduğu bildirilir.
Çörəklə imtahana çəkilən qələm əhli
Bu gün xəbər mediası redaksiya müstəqilliyini qorumaqla iqtisadi baxımdan ayaqda qalmaq arasında qalıb. Bunu indeksin iqtisadi indikatoru üzə çıxarıb. "Medianın maliyyə müstəqilliyi ictimai marağa xidmət edən azad, etibarlı informasiya təminatı üçün vacib şərtdir", – RSF-in redaktoru Enn Bokande bildirir.
RSF-in 2025-ci il Dünya Mətbuat Azadlığı İndeksi üçün dəyərləndirdiyi 180 ölkədən 160-ında (88.9 faizində) media qurumları maliyyə sabitliyini çətinliklə əldə edir, yaxud heç əldə edə bilmirlər.
Ölkələrin təxminən üçdə birində xəbər orqanları iqtisadi çətinliklər səbəbindən bağlanır.
Ümumilikdə 34 ölkə media qurumlarının kütləvi bağlanmasına, son illər jurnalistlərin kütləvi mühacirətə getməsinə görə önə çıxır. Bu, özünü Nikaraquada (172-ci yer), Belarusda (166), İranda (176), Myanmada (169), Sudan (156), Azərbaycan (167) və Əfqanıstanda (175) qabarıq göstərir.
Birləşmiş Ştatlar indeksdə iki pilə geriləyərək 57-ci yeri tutub. Bu ölkədə yerli jurnalistikanın iqtisadi durumun pisləşməsindən əziyyət çəkdiyi vurğulanır. RSF Donald Tramp administrasiyasının ABŞ Qlobal Media Agentliyinin (USAGM) maliyyəsini qəfil kəsməsini də qeyd edir. Bu isə "Amerikanın Səsi" və Azad Avropa/Azadlıq Radioları daxil olmaqla bir neçə xəbər qurumuna təsirini göstərib, “nəticədə dünyada azı 400 milyon vətəndaşın etibarlı informasiyaya çıxışı qəfil kəsilib".
İndeksdə hər il geriləyən Azərbaycan və qonşuları
Azərbaycanın qonşularından Rusiya doqquz pillə geriləyərək 171-ci, Gürcüstan 11 pillə düşərək 114-cü olub.
Ötən il indeksdə 43-cü olan Ermənistan bu il irəliləyərək 34-cü pillədə qərarlaşıb.
Hakimiyyət təmsilçiləri, hələlik, bu hesabata reaksiya verməyiblər. Amma daha öncə oxşar tənqidləri rədd edib, ölkədə digər təməl hüquq və azadlıqların qorunduğu kimi, mətbuat azadlığının da tam təmin olunduğunu deyirlər.
Amma 2023-cü ilin noyabrından ölkədə azad mediaya qarşı yeni hücum dalğası başlayıb. Hazırda azı 20 jurnalist qaçaqmalçılıq və digər iqtisadi ittihamlarla həbsdədir. Onlar ittihamları rədd edir, məhz peşə fəaliyyətlərinə görə cəzalandırıldıqlarını deyirlər. Beynəlxalq insan haqları qurumları da hökuməti mediaya təzyiqləri dayandırmağa, haqsız tutulanları azad etməyə çağırır.
