"Mən sizin qonşunuzam, Volodya. Mənzilləriniz satılıb. Mənə zəng edin, təcilidir". 2024-cü ilin mayında bu mesaj Svitlana Kolisniçenko və onun ailəsinə çatdıqda bu, onların Kiyevə köçdükdən sonra Krımda qoyub gəldikləri əmlakları ilə bağlı ən pis qorxularını təsdiqlədi.
Beynəlxalq hüquq müdafiəçiləri bildirir ki, 2014-cü ildə Rusiyanın Krımı qeyri-qanuni işğalından və 2022-ci ildə Ukraynaya qarşı başlatdığı tammiqyaslı işğal müharibəsindən bəri Krımdakı yüzlərlə bina, ev və digər əmlaklar Rusiya hakimiyyəti tərəfindən ələ keçirilib.
Kolisniçenko ailəsi öyrənib ki, hazırda Rusiya vətəndaşı olan keçmiş Ukrayna əsgəri ailənin razılığı olmadan onların üçotaqlı mənzilində yaşayır. O, həmçinin burada öz uşaqlarını və arvadını da sakin kimi qeydiyyatdan keçirib. Və əlbəttə ki, yeni kirayəçi Kolisniçenko ailəsinə kirayə haqqı ödəmir: "Məncə, qonşumuz Lyudmila və əri Vitali açarları ona veriblər", - Kolisniçenko bildirib. "Yəqin ki, o, bizim mənzili-filan kirayə verməyə başlayıb".
O, bunun yalnız Volodya ona zəng edərək Lyudmilanın mənzilə yad insanları, o cümlədən hərbçiləri buraxdığını xəbər verdikdə başa düşdüyünü deyir.
"Əvvəllər yaşadığımız binada artıq yeddi belə mənzil var. Belə çıxır ki, bu, kütləvi haldır", - Kolisniçenko deyib.
Hüquq müdafiə təşkilatları hesab edir ki, Rusiya işğalına qarşı çıxan ukraynalılara məxsus əmlakların müsadirəsi sistematik və kütləvi xarakter daşıyır.
Kolisniçenko kimi, Rusiya pasportundan imtina edənlər tez-tez hədəfə çevrilib.
"Biz Rusiyanın siyasətinə qarşı idik - ona görə pasport almadıq, yeganə səbəb budur", - Kolisniçenko deyib. "Pasport almağa tam hüququm var idi və anam Rusiyadadır, amma istəmədim. Bu aqressiya xoşuma gəlmədi".
Müşahidəçilər deyir ki, bu siyasət yüzlərlə ukraynalıya evləri və binaları bahasına başa gəlib.
"Əgər ölkələr Rusiyanın təcavüzünə xoşagəlməz münasibət göstərsələr və sanksiyalar tətbiq etsələr, o zaman onun vətəndaşları qeyri-dost hesab olunacaqlar", - İnsan Hüquqları Regional Mərkəzindən Mikita Petrovets bildirib. Onun sözlərinə görə, bu kimi hallarda, Rusiya qanunlarına əsasən, "müvafiq əmlak müsadirə edilə bilər".
Zelenskayanın mənzili 530 min dollara satılıb
Petrovets bildirib ki, bir çox ukraynalı mülk sahiblərinə mülklərini təhvil vermək və ya satmaq üçün təxminən bir il vaxt verilib: "Bundan sonra məhkəmə qərarı ilə məcburi satışlar başlayıb. İndi belə torpaq sahələri hərraclarda satılır. Bu baxımdan, onların əmlakı faktiki olaraq müsadirə olunur".
Yuliya Stejkonun ailəsi Krımda torpaq sahəsinə yatırım edib və orada ev tikməyi planlaşdırırmış. Ancaq onlar yarımadadan getdikdən sonra torpağın məhkəmə qərarı ilə ələ keçirildiyini öyrəniblər.
O, "dəniz mənzərəsi olan, ümumiyyətlə, gözəl bir əmlak" kimi təsvir etdiyi torpağın ciddi itki olduğunu deyir.
"Biz bunu bütün ailəmizin yığdığı pulla aldıq", -Yuliya deyir. O əlavə edir ki, onlar uşaqlarının tətilini burada, ailə ənənəsinə uyğun olaraq keçirməyi ümid edirdilər: "Bundan əlavə, anamın atası orada dəfn olunub".
O, Krımdakı səlahiyyətlilərə sorğu göndərib, ancaq ona cavab veriblər ki, "qərar qüvvəyə minib, ona görə mənim mülkiyyət hüququm yoxdur, vəssalam".
Krımda Rusiyanın təyin etdiyi səlahiyyətlilər 2023-cü ildə Yalta şəhərində Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin həyat yoldaşı Olena Zelenskaya məxsus olan mənzil də daxil olmaqla, təxminən min əmlakı satmaq niyyətini açıqlayıb. Zelenskaya məxsus mənzil 44 milyon rubl (530 min dollar) qiymətə satılıb.
AzadlıqRadiosunun "Krım həqiqətləri" layihəsinin araşdırması göstərib ki, 2023-cü ilin sonuna qədər ukraynalılara məxsus 2 min 600-dən çox əmlak qeyri-qanuni olaraq ələ keçirilib.
Rusiya Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarına tabe deyil
2020-ci ilin martında Rusiya prezidenti Vladimir Putin Krımı Rusiya üçün "sərhəd ərazisi" elan edən fərman imzalayıb. Bu akt xarici vətəndaşların, o cümlədən ukraynalıların işğal altındakı Krımda torpaq sahibi olmaq hüququnu qadağan edib.
Ancaq Ukrayna qanunlarında heç bir dəyişiklik yoxdur. Ukraynalıların Krımda əmlak sahibi olma hüququ hələ də tam şəkildə tanınır. Lakin Krımda Rusiyanın təyin etdiyi vəzifəli şəxslər ələ keçirməyi planlaşdırdıqları torpaq sahələrinin ünvanlarından ibarət uzun siyahılar dərc ediblər.
İnsan Haqları üzrə Regional Mərkəz sənədləşdirib ki, cəmi üç il ərzində Krımda xarici vətəndaşlara məxsus torpaq sahələrinin sayı 50 faiz azalıb - 11 mindən 5 minə düşüb.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi torpaqların zəbt edilməsi ilə bağlı Rusiyanın siyasətini qanunsuz elan edib. Lakin 2022-ci ildə Rusiya Avropa Şurasından çıxarıldığı üçün artıq Avropa İnsan Haqları Konvensiyasının iştirakçısı deyil, yəni Rusiya hökuməti artıq məhkəmənin qərarları ilə hüquqi cəhətdən bağlı deyil.
Rusiya hakimiyyəti AİHM-in qərarlarının icra olunmayacağını bəyan edib.
Ukraynalıların işğal olunmuş Krımda insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı AİHM-də qaldırdıqları təxminən 1101 məhkəmə iddiasının yarıdan çoxu əmlakın müsadirə edilməsi ilə bağlıdır.
